Λεπτίνη και γκρελίνη,δυο ορμόνες που επιρρεάζουν το σωματικό μας βάρος

Η λεπτίνη και η γκρελίνη είναι δύο ορμόνες οι οποίες έχουν αναγνωριστεί να έχουν σημαντική επίδραση στην αυξομείωση του βάρους. 

Η λεπτίνη παράγεται στα λιπώδη κύτταρα του σώματος και, δρώντας στον υποθάλαμο, βοηθά στην καταστολή της όρεξης. Η γκρελίνη εκκρίνεται από το στομάχι και δρα, όπως και η λεπτίνη, στον υποθάλαμο έχοντας όμως το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα, βοηθά, δηλαδή, στην αύξηση της όρεξης. 

Ξεκινώντας από την αρχή, ο υποθάλαμος είναι το τμήμα του εγκεφάλου το οποίο είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο της αίσθησης της όρεξης και του κορεσμού. Με τη δράση των δύο αυτών ορμονών στον υποθάλαμο επηρεάζονται τα επίπεδα της όρεξης και το μέγεθος της πείνας ενός ατόμου. Ποιος είναι όμως ο ακριβής μηχανισμός λειτουργίας τους; 

Η λεπτίνη παράγεται στα λιποκύτταρα και μειώνει την όρεξη και κατ’ επέκταση την πρόσληψη φαγητού, βοηθώντας έτσι στην απώλεια βάρους. Τα επίπεδα λεπτίνης στον οργανισμό είναι ανάλογα της ποσότητας λίπους στο σώμα, δηλαδή, όσο μεγαλύτερη είναι η ποσότητα λίπους στο σώμα τόσο υψηλότερη είναι και η παραγωγή λεπτίνης και το αντίστροφο. 

Η γκρελίνη, από την άλλη πλευρά, βοηθά στην αύξηση της πείνας. Τα επίπεδα γκρελίνης φαίνεται να είναι ρυθμιζόμενα κατά τη διάρκεια της ημέρας και είναι συνδεδεμένα με τις ώρες των γευμάτων. Συγκεκριμένα, τα επίπεδα γκρελίνης φτάνουν στην υψηλότερη τιμή τους λίγο πριν ένα γεύμα και επηρεάζουν κατά πολύ την όρεξη και την καταναλισκόμενη ποσότητα τροφής. 

Είναι πολύ πιθανό, η μη ισορροπία των δύο αυτών ορμονών να είναι ο λόγος για την επαναπρόσληψη βάρους μετά από μία  δίαιτα. Με την απώλεια βάρους και λιπώδους ιστού, τα επίπεδα λεπτίνης στον οργανισμό μειώνονται με αποτέλεσμα την αύξηση της πείνας. Σε συνδυασμό με την παρουσία γκρελίνης και τα αυξημένα επίπεδά της λίγο πριν το φαγητό, ευνοείται η αυξημένη πρόσληψη τροφής η οποία οδηγεί στην εναπόθεση του χαμένου βάρους. Το αντίθετο, όμως δε συμβαίνει σε περιπτώσεις παχυσαρκίας, αφού οι ερευνητές έχουν καταλήξει στο ό, τι οι παχύσαρκοι άνθρωποι, οι οποίοι και παράγουν υψηλές ποσότητες λεπτίνης, είναι ανθεκτικοί στη δράση της. 

Η αύξηση της παραγωγής λεπτίνης και η μείωση των επιπέδων γκρελίνης στον οργανισμό θα  μπορούσε να ενισχύσει σημαντικά την απώλεια βάρους. Οι ερευνητές είναι ήδη στη διαδικασία πειραμάτων για να βρουν ένα φάρμακο ή συμπλήρωμα το οποίο, με βάση τις δύο αυτές ορμόνες, να βοηθά αποτελεσματικά στην απώλεια βάρους. Στο μεταξύ, όμως, υπάρχουν τρόποι με τους οποίους μπορεί κανείς, έστω και σε μικρό βαθμό, να επηρεάσει την παρουσία της λεπτίνης και της γκρελίνης στον οργανισμό. Όσον αφορά την έκκριση λεπτίνης στο αίμα, η παρουσία μιας «παρασπονδίας» στο διαιτολόγιό μας μία φορά την εβδομάδα φαίνεται να ευνοεί την αύξησή της. Συγκεκριμένα,  καταναλώνοντας – στα πλαίσια πάντα μιας ισορροπημένης διατροφής –  μία φορά την εβδομάδα 1 ή 2, το πολύ, γεύματα τα οποία να είναι πλούσια σε θερμίδες και λιπαρά ενισχύει την έκκριση λεπτίνης από τα λιποκύτταρα, γεγονός που οδηγεί στη μείωση της όρεξης. Όσο για τη γκρελίνη, η έκκριση της επηρεάζεται από μία άλλη ορμόνη ονομαζόμενη πεπτίδιο YY3-36, η έκκριση της οποίας φέρεται να μειώνει την παραγωγή γκρελίνης. Η κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων κατά τη διάρκεια έχει δειχθεί να αυξάνει την παραγωγή του πεπτιδίου YY3-36 και, κατ’ επέκταση, να μειώνει την παραγωγή γκρελίνης και, τελικά, την όρεξη.

Κοιμηθείτε περισσότερο για να πετύχετε αποτελεσματικότερη απώλεια βάρους

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας μελέτης μικρού μεγέθους που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό “Annals of Internal Medicine”, οι λίγες ώρες ύπνου αποτελούν έναν παράγοντα ικανό να παρεμποδίσει την αποτελεσματικότερη απώλεια λιπώδους ιστού στα πλαίσια μιας προσπάθειας απώλειας βάρους. Στη συγκεκριμένη μελέτη συμμετείχαν 10 υπέρβαρα άτομα που ζούσαν σε μία κλινική ύπνου για δύο διαφορετικές περιόδους χρονικής διάρκειας 2 εβδομάδων. Οι συμμετέχοντες ακολουθούσαν την ίδια υποθερμιδική δίαιτα αδυνατίσματος. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της πρώτης περιόδου κοιμόντουσαν 8,5 ώρες την ημέρα, ενώ κατά τη δεύτερη μόλις 5,5.

Τα αποτελέσματα έδειξαν πως η απώλεια βάρους ήταν παρόμοια και ίση με 2,5 κιλά και στις δύο περιπτώσεις. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της πρώτης περιόδου ποσοστό μεγαλύτερο του 50% της απώλειας προερχόταν από την απώλεια λιπώδους ιστού. Αντίθετα, στην περίπτωση κατά την οποία οι συμμετέχοντες κοιμόντουσαν 5,5 ώρες ανά ημέρα, μόλις το ¼ της απώλειας βάρους προήλθε από την απώλεια σωματικού λίπους. “’Έτσι, παρόλο που η απώλεια βάρους ήταν παρόμοια, η σύσταση αυτού διέφερε σημαντικά”, τόνισε ο Dr. Plamen Penev, επίκουρος καθηγητής ιατρικής στο πανεπιστήμιο του Σικάγο. Παρόλο που η παρούσα μελέτη χαρακτηρίζεται από πολλούς περιορισμούς, τα ευρήματά της έρχονται να προστεθούν σε έναν όγκο δεδομένων που συσχετίζουν τις συνήθειες ύπνου με την κατάσταση του σωματικού βάρους.

Σύμφωνα με άλλες μελέτες, τα άτομα που κοιμούνται λίγες ώρες, τυπικά λιγότερες από 6 ανά ημέρα, τείνουν να είναι βαρύτερα και να “παίρνουν” βάρος ευκολότερα από άλλα που κοιμούνται περίπου 7 με 8 ώρες καθημερινά. Εργαστηριακά δεδομένα προτείνουν πως οι λίγες ώρες ύπνου μπορεί να μεταβάλλουν τα επίπεδα της λεπτίνης και της γκρελίνης, ορμονών που σχετίζονται με τη ρύθμιση του αισθήματος της πείνας και του κορεσμού. Στα πλαίσια της παρούσας μελέτης, κατά τη διάρκεια της περιόδου που τα άτομα κοιμόντουσαν μόλις 5,5 ώρες, ανέφεραν εντονότερο το αίσθημα της πείνας, παρόλο που κατανάλωναν την ίδια ποσότητα τροφής. Αντίστοιχα, τα επίπεδα της γκρελίνης ήταν αυξημένα, κάτι που υποδηλώνει αυξημένη πείνα. Όσο για το πόσες ώρες ύπνου είναι αρκετές, δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη απάντηση μιας και οι συνήθειες ύπνου είναι ιδιαίτερα εξατομικευμένες. Ωστόσο, εκτός από τις συνήθειες διατροφής και φυσικής δραστηριότητας, και οι ώρες ύπνου αποτελούν έναν παράγοντα που θα πρέπει να προσεχθεί μιας και σύμφωνα με ολοένα και περισσότερες μελέτες φαίνεται να καθορίζουν την απώλεια, αλλά και τη σύσταση του σωματικού βάρους.

ΠΗΓΗ:
Nedeltcheva AV, Kilkus JM, Imperial J, Schoeller DA, Penev PD., Insufficient sleep undermines dietary efforts to reduce adiposity. Ann Intern Med. 2010 Oct 5;153(7):435-41

Διαβάστε περισσότερα »

Πόσες θερμίδες χάνουμε ανά ώρα περπατώντας, ψωνίζοντας και γυμναζόμενοι;

Με κάθε δραστηριότητα ή άθλημα που ασχολούμαστε έχει σαν επίπτωση να ωθείται ο οργανισμός μας ώστε να καταναλώσει ενέργεια,δηλαδή θερμίδες,για να παραχθεί το εκάστοτε έργο που χρειάζεται.Η βασική μονάδα μέτρησης αυτής της προσπάθειας που καταβάλλουμε είναι θερμίδες(kcal)/κιλό σωματικού βάρους/ώρα δραστηριότητας.Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται διάφορες δραστηριότητες,αθλητικές ή μη,και οι θερμίδες που καταναλώνει ο οργανισμός μας ανα ώρα,ανάλογα βέβαια με το βάρος μας.
Π.χ. για έναν ενήλικα 83 κιλών που ασχολείται 1 ώρα με τα ψώνια του σπιτιού η ενεργειακή απώλλεια θα είναι:5,1x83x1=423kcal/h.

Διαβάστε περισσότερα »

Αναπλήρωση υγρών κατά τη διάρκεια της άσκησης

Ποιά είναι η σωστή χρονική στιγμή;

Η κατανάλωση υγρών πρέπει να είναι το πρώτο μέλημα του αθλητή πριν, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την άσκηση.

Πριν: Η προηγούμενη ημέρα του αγώνα είναι η πιο κατάλληλη ημέρα για κατανάλωση υδατανθρακικών ποτών. Εξασφαλίζει τη σωστή ενυδάτωση του αθλητή αλλά και το γέμισμα των δεξαμενών γλυκογόνου του οργανισμού του. Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων υδατανθρακικών ποτών την προηγούμενη ημέρα αποτελεί κρυφό χαρτί του αθλητή για μια επιτυχημένη εμφάνιση στον αγώνα. Ανήμερα του αγώνα ή σε οποιαδήποτε ημέρα προπόνησης, ο αθλητής πρέπει να καταναλώσει τουλάχιστον 500ml υγρών 2 ώρες πριν την προπόνηση/αγώνα. Το χρονικό αυτό περιθώριο θα του επιτρέψει να αδειάσει την ουροδόχο κύστη του πριν αθληθεί, ενώ θα του δώσει το πλεονέκτημα μιας εξαρχής ενυδατωμένης προπόνησης. Οι περισσότεροι αθλητές καταναλώνουν αθλητικά ποτά μόνο κατά τη διάρκεια της προπόνησης ή μετά από αυτήν. Η τακτική αυτή είναι λανθασμένη. Η ενυδάτωση πρέπει να είναι στο καθημερινό πρόγραμμα του επαγγελματία αθλητή όλη τη μέρα.Αθλητές που ξεκινούν ένα αγωνιστικό γεγονός σε κατάσταση αφυδάτωσης ή υποενυδάτωσης αναμένεται να επιδείξουν μια μειωμένη ικανότητα άσκησης, ιδιαίτερα όταν αγωνίζονται σε συνθήκες αυξημένης θερμοκρασίας.

Κατά τη διάρκεια: Κατά τη διάρκεια της άσκησης, ειδικά όταν αυτή εί­ναι παρατεταμένης διάρκειας, πρωταρχικό μέλημα των αθλητών πρέπει να είναι η κατανάλωση αθλητικών διαλυμάτων σε κάθε δυνατή ευκαιρία (ημί­χρονο, τάιμ-άουτ, αλλαγή, κτλ). Ο αθλητής δεν πρέπει να περιμένει να δι­ψάσει για να καταναλώσει κάποιο ποτό γιατί η δίψα είναι ένας αργοπορη- μένος δείκτης αφυδάτωσης. Όταν έρχεται το αίσθημα της δίψας είναι πια αργά για ενυδάτωση. Η ενυδάτωση πρέπει να γίνεται συνέχεια με ένα διά­λυμα που θα περιέχει υδατάνθρακες και ηλεκτρολύτες. Στις προπονήσεις όπου υπάρχει ελευθερία, ο αθλητής πρέπει να καταναλώνει διαλύματα κά­θε 15 λεπτά περίπου.

Μετά: Μια σωστή τακτική ενυδάτωσης προϋποθέτει ότι αναπληρώνο­νται όλα τα υγρά και οι ηλεκτρολύτες που χάθηκαν κατά την άσκηση. Η ποσότητα του προς κατανάλωση διαλύματος πρέπει να είναι μεγαλύτερη από την ποσότητα του ιδρώτα που χάθηκε. Αυτό μπορεί να υπολογιστεί εύκολα με βάση τη διαφορά σωματικού βάρους του αθλητή πριν και μετά την άσκηση. Ακόμη όμως και αν η σωστή ποσότητα διαλύματος κατανα- λωθεί, τα υγρά αυτά δεν θα κρατηθούν από τον οργανισμό αν δεν περιέ­χουν την απαραίτητη ποσότητα νατρίου. Η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί στην ποσότητα νατρίου που χάθηκε με τον ιδρώτα. Ολοκληρωμένη αντι­κατάσταση του εξωκυττάριου υγρού και του όγκου του αίματος δεν είναι εφικτή χωρίς την αναπλήρωση του χαμένου νατρίου. Σε περιπτώσεις 

πα­ρατεταμένης άσκησης, όπου ο αθλητής επιλέγει ένα ποτό με χαμηλή συ­γκέντρωση ηλεκτρολυτών (π.χ. νερό), παρατηρείται ταυτόχρονη μείωση της συγκέντρωσης νατρίου του αίματος που οδηγεί σε υπονατριαιμία. Σε αθλήματα αυξημένης αντοχής και παρατεταμένης διάρκειας (π.χ. χειροσφαίριση), παρατηρείται συχνά το φαινόμενο της υπονατριαιμίας κατά το τέλος του αγώνα, με ταυτόχρονη εμφάνιση αισθήματος αποπροσανατολι­σμού και σύγχυσης. Επιπλέον, αν το διάλυμα δεν έχει την απαραίτητη σύ­σταση ηλεκτρολυτών, δεν θα συγκρατηθεί από τον οργανισμό αλλά, αντί­θετα, θα αποβληθεί με αυξημένη διούρηση, ακόμη και αν ο αθλητής είναι αφυδατωμένος.

Ποιά είναι η σωστή σύσταση του διαλύματος;

Για να κατανοήσουμε τη σωστή σύσταση του αθλητικού διαλύματος πρέπει να γνωρίζουμε τις απώλειες σε ηλεκτρολύτες με τον ιδρώτα.

Συγκέντρωση (mmol/l) των κυριότερων ηλεκτρολυτών στον ιδρώτα, το πλάσμα και το ενδοκυττάριο υγρό.

                                Ιδρώτας                       Πλάσμα              Ενδοκυττάριο υγρό                       

Νάτριο                         20-80                        130-155                               10

Κάλιο                          4-8                                 3.2-5.5                             150

Ασβέστιο                     0-1                           2.1-2.9 0

Μαγνήσιο                   <0.2                            0.7-1.5                               15

Χλωρίδια                     20-60                          96-110                                 8

Δικαρβονικά              0-35                               23-28                               10

Φωσφορικά               0.1-0.2                       0.7-1.6                               65

Θειικά                           0.1-2.0                       0.3-0.9                               10

Η ύπαρξη νατρίου στο προς κατανάλωση υγρό είναι σημαντική, αφού βελτιώνει τη γεύση του διαλύματος και αυξάνει την όρεξη για κατανάλω­ση, βοηθά στην απορρόφηση της γλυκόζης και του νεροΰ στο λεπτό έντε­ρο και συμμετέχει στη διατήρηση του εξωκυττάριου υγρού. Ειδικά όταν η διάρκεια της άσκησης ξεπερνά τις 3-4 ώρες, η προσθήκη νατρίου στο διά­λυμα βοηθά στην αποφυγή υπονατριαιμίας. Η ιδανικότερη συγκέντρωση νατρίου στα αθλητικά ποτά κυμαίνεται μεταξύ 20-40mmol/l.

Η ανάγκη για αναπλήρωση καλίου και μαγνησίου κατά τη διάρκεια της άσκησης δεν κρίνεται απαραίτητη, αφού το κάλιο που κυκλοφορεί στο αί­μα αυξάνει φυσιολογικά με την άσκηση. Μετά την άσκηση όμως, προτείνεται η αναπλήρωση. Ένα λίτρο χυμός πορτοκάλι παρέχει στον οργανισμό 30mmol καλίου, ποσότητα αρκετή για αναπλήρωση.

Η κατανάλωση νερού έχει προτερήματα αλλά η προσθήκη υδατανθρά­κων είναι επίσης ευεργετική. Σύμφωνα με τον Below και τους συνεργάτες του, οι επιδράσεις της κατανάλωσης υγρών και υδατανθράκων είναι ανε­ξάρτητες αλλά και προσθετικές. Αραιωμένα υδατανθρακικά-ηλεκτρολυτικά ποτά επιφέρουν καλύτερα αποτελέσματα από το νερό μόνο του. Η ιδα­νικότερη συγκέντρωση υδατανθράκων στο διάλυμα είναι 2-8% και μπορεί να προέρχεται από διάφορα είδη υδατανθράκων. Η γλυκόζη, η σουκρόζη, η μαλτόζη και τα ολιγομερή της γλυκόζης ενδείκνυνται, ενώ η φρουκτόζη καλό είναι να αποφεύγεται, αφού είναι δυνατόν να προκαλέσει γαστρεντερικές διαταραχές όταν καταναλώνεται σε μεγάλες συγκεντρώσεις. Η ύπαρ­ξη υδατανθράκων στο διάλυμα είναι σημαντική όχι μόνο για την ενυδάτωση, αλλά και για την απόδοση του αθλητή, αφού αποτελεί καύσιμο στην άσκηση. Έτσι, η κατανάλωση υδατανθρακικών ποτών προτείνεται πριν, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την άσκηση.

Η κατανάλωση πριν την άσκηση εξασφαλίζει γεμάτες αποθήκες ενέρ­γειας χωρίς να φορτώνει τον αθλητή, όπως πιθανότατα ένα υδατανθρακι- κό γεύμα. Κατά τη διάρκεια του αγώνα/προπόνησης, η κατανάλωση υδα­τανθρακικών ποτών είναι η μόνη λύση για συνεχή παροχή ενέργειας, ενώ μετά τον αγώνα η κατανάλωση εξασφαλίζει μια σωστή αναπλήρωση ενέρ­γειας σε στιγμές που οι περισσότεροι αθλητές λόγω υπερέντασης δεν έχουν όρεξη για κατανάλωση ολόκληρου γεύματος.

Σύμφωνα με τον Maughan και τους συνεργάτες του, ακόμη και η κατα­νάλωση ενός χαμηλού σε συγκέντρωση υδατανθρακικού-ηλεκτρολυτικού ποτού είναι ικανή να φέρει θετικά αποτελέσματα στην αθλητική απόδοση. Η παρατεταμένη παραγωγή ιδρώτα κατά τη διάρκεια της άσκησης προκα- λεί μείωση στον όγκο του κυκλοφορούμενου αίματος, με αποτέλεσμα τη μείωση της ροής του αίματος στο δέρμα, τους μυς και τους λοιπούς ιστούς. Αυτό οδηγεί σε μια μειωμένη ικανότητα παραγωγής ιδρώτα με επακό­λουθο την αναπάντεχη αύξηση στη θερμοκρασία σώματος, άρα και τη μείωση απόδοσης και αντοχής στην άσκηση.

ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΣΩΣΤΟΥ ΠΟΤΟΥ ΕΝΥΔΑΤΩΣΗΣ - ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ

Η πλειοψηφία των αθλητών επιλέγει ένα από τα πολυπληθή αθλητικά πο­τά που κυκλοφορούν στο εμπόριο για όλες τις ώρες της αθλητικής δραστη­ριότητας. Έτσι, επιλέγει ένα ποτό που είναι εύγεστο, παρέχει καύσιμα για άσκηση, είναι ελεύθερο απαγορευμένων ουσιών, δεν προκαλεί γαστρεντερικές διαταραχές, απορροφάται γρήγορα και δεν περιέχει ουσίες που ευ­νοούν την κατακράτηση υγρών.

° Είναι εύγευστο

• Δεν περιέχει ουσίες που προκαλούν κατακράτηση υγρών

•    Είναι ελεύθερο από απαγορευμένες ουσίες

•    Δεν προκαλεί γαστρεντερικές διαταραχές

•    Διατηρεί τον όγκο & τη συγκέντρωση του εξωκυττάριου υγρού

•    Μπορεί να βελτιώσει την αθλητική απόδοση

•    Απορροφάται γρήγορα

Πιο σωστή τακτική θα ήταν η επιλογή ενός ποτού για κάθε διαφορετική στιγμή και για όλες τις συνθήκες μιας αθλητικής δραστηριότητας. Η σύν­θεση του αθλητικού ποτού που θα επιλεγεί πρέπει να συμφωνεί με την ένταση και τη διάρκεια της άσκησης, την εξωτερική θερμοκρασία και σχε­τική υγρασία, καθώς και τις προσωπικές ανάγκες του κάθε αθλητή.

Πολλοί αθλητές επιλέγουν διάφορα κοινά ποτά για την ενυδάτωσή τους, όπως είναι το γάλα, διάφοροι χυμοί κ.ά. Παρόλο που η συγκέντωση των συγκεκριμένων διαλυμάτων σε υδατάνθρακες μπορεί να είναι ικανο­ποιητική, δεν έχουν σχεδιαστεί για τον αθλητισμό με αποτέλεσμα να έχουν χαμηλή συγκέντρωση σε νάτριο, να είναι υπερτονικά λόγω υψηλής συγκέ­ντρωσης σε υδατάνθρακες και έτσι να μην απορροφώνται από τον οργανι­σμό. Αν ο αθλητής τα προτιμά από τα αθλητικά ποτά, καλό θα ήταν να τα αραιώνει πριν την κατανάλωση. Αντίθετα, τα αθλητικά ποτά στην πλειοψηφία τους έχουν σχεδιαστεί έτσι, ώστε να προκαλούν τη γαστρική κένω­ση και να απορροφώνται πλήρως.

Γαστρική κένωση (Gastric emptying)

Απόδειξη ότι τα συστατικά των αθλητικών διαλυμάτων που καταναλώνο­νται έχουν φτάσει στους μυς αποτελεί η γαστρική κένωση. Γρήγορη γα­στρική κένωση συνεπάγεται γρήγορη χρησιμοποίηση των θρεπτικών συ­στατικών, καυσίμων και υγρών από τους μυς.

Σύμφωνα με τη σχετική βιβλιογραφία, η γαστρική κένωση επιταχύνεται με την αύξηση του όγκου των καταναλισκόμενών υγρών. Υπάρχει διαφο­ρά στον χρόνο γαστρικής κένωσης μεταξύ ατόμων που κατανάλωσαν ίδιο όγκο διαλύματος ίδιας σύστασης. Τα υγρά διαλύματα μένουν λιγότερο χρό­νο στο στομάχι από τις στερεές ουσίες. Αθλητές που δεν είναι καλά ενυ­δατωμένοι εμφανίζουν αύξηση του χρόνου γαστρικής κένωσης και συχνά αντιμετωπίζουν γαστρεντερικές διαταραχές (φούσκωμα κ.ά.). Το ενεργει­ακό περιεχόμενο και η πυκνότητα του καταναλισκόμενού διαλύματος επη­ρεάζει τη γαστρική κένωση. Όσο πιο συμπυκνωμένο είναι το διάλυμα που πίνει ο αθλητής, τόσο αυξάνει ο χρόνος γαστρικής κένωσης.

Γεύση διαλύματος

Στα αθλητικά ποτά, των οποίων η κατανάλωση είναι μεγάλη και γίνεται σε καθημερινή βάση από τους αθλούμενους, η γεύση αποτελεί βασικότα­το κριτήριο επιλογής τους. Πολύ αραιά ή πολύ γλυκά διαλύματα δεν κα­ταναλώνονται ευχάριστα με αποτέλεσμα να μειώνουν τον συνολικό όγκο της πιθανής κατανάλωσης. Στα αθλήματα που δεν διαρκούν αρκετή ώρα η κατανάλωση υδατανθράκων δεν προσφέρει σημαντική βελτίωση στην αθλητική απόδοση, με αποτέλεσμα η κατανάλωση νερού να αποτελεί την πιο οικονομική και πρακτική λύση. Όμως, είναι προφανές ότι ένα εύγεστο διάλυμα καταναλώνεται ευκολότερα και σε μεγαλύτερες ποσότη­τες και έτσι τα υδατανθρακικά διαλύματα υπερτερούν σε αυτόν τον το­μέα. Ο Hubbard και οι συνεργάτες του έδωσαν σε αθλητές να διαλέξουν

ανάμεσα στην κατανάλωση ενός ελαφρώς αρωματισμένου διαλύματος και νερού, με σκοπό να μετρήσουν τη μέγιστη κατανάλωση των δύο. Οι αθλητές κατανάλωσαν μεγαλύτερες ποσότητες από το αρωματισμένο διάλυμα, γεγονός που υπονοεί ότι τα αραιωμένα, αρωματισμένα ποτά καθώς και τα αναψυκτικά μπορούν να χρησιμοποιούνται σε αθλήματα μι­κρής διάρκειας.

ΟΔΗΓΟΣ ΣΩΣΤΗΣ ΕΝΥΔΑΤΩΣΗΣ

Χρόνος και εξάσκηση απαιτούνται, ώστε οι αθλητές να μάθουν να πίνουν για να αναπληρώσουν τα σωματικά υγρά που αποβάλλονται με την άσκη­ση. Ειδικά η κατανάλωση μεγάλων όγκων διαλυμάτων απαιτεί ιδιαίτερη «προπόνηση». Ο σχεδιασμός ενός ημερήσιου προγράμματος κατανάλωσης υγρών είναι πρακτικός και έχει αποτελέσματα, ιδιαίτερα σε περιόδους εντατικής προπόνησης και φόρτου εργασίας όπου ο αθλητής ξεχνάει ή δεν προλαβαίνει να πιει. Ένα πρόγραμμα κατανάλωσης υγρών τον βοηθά να ελέγχει την κατανάλωσή του και να επιτυγχάνει μέγιστη ενυδάτωση. Για παράδειγμα, πριν το πρωινό γεύμα και μόλις ξυπνήσει ο αθλητής, το αί­σθημα της δίψας είναι μεγάλο. Σε αυτήν τη χρονική στιγμή μπορεί να κα­ταναλώσει τουλάχιστον 2 ποτήρια νερό. Αν αυτό γίνει καθημερινό πρό­γραμμα, τότε ο αθλητής θα έχει κερδίσει βελτιώνοντας την ενυδάτωσή του.

•       Μετρήστε το σωματικό σας βάρος πριν την άσκηση

•       Προπονηθείτε σε αγωνιστικό περιβάλλον με ίδιο ρυθμό και έντα­ση με αυτήν του αγώνα για μισή ώρα, χωρίς να καταναλώσετε κα­θόλου υγρά

•       Μετρήστε το σωματικό βάρος σας μετά την άσκηση

•       Αφαιρέστε το σωματικό βάρος μετά την άσκηση από το σωματικό βάρος πριν την άσκηση και πολλαπλασιάστε x 2 ώστε να υπολο­γίσετε τις απώλειες υγρών ανά ώρα αγώνα

•       Καταναλώνετε lit διαλυμάτων/ώρα για κάθε 0.8 kg σωματικού βάρους που χάνετε

® Παράδειγμα:

Βάρος πριν την άσκηση 80Kg 

Βάρος μετά την άσκηση 79Kg 

80-79 = 1Kg x 2 = 2Kg / h

2 Kg / 0.8 Kg = 2.5 l / h κατά τη διάρκεια της άσκησης

Έλεγχος αφυδάτωσης

Ένας αθλητής μπορεί πολύ εύκολα να ελέγ­ξει τα επίπεδα ενυδάτωσης του οργανισμού του σε καθημερινή βάση. Αυτό γίνεται κοι­τάζοντας το χρώμα των πρώτων πρωινών ού­ρων. Βαθύ κίτρινο-πορτοκαλί χρώμα υπονο­εί ότι ο αθλητής είναι αφυδατωμένος, ενώ όσο τα ούρα γίνονται πιο ανοιχτόχρωμα και αραιά, τόσο καλύτερα ενυδατωμένος είναι ο εν λόγω αθλητής. Το τεστ αυτό αποτελεί έναν έγκυρο δείκτη ενυδάτωσης του οργανι­σμού, όταν ο αθλητής δεν πάσχει από άλλες παθολογικές καταστάσεις. Το σχήμα 6.7 πα­ριστάνει ένα χρωματικό χάρτη ούρων που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν δείκτης σύ­γκρισης του χρώματος των ούρων του αθλη­τή. Η συχνή εξέταση του χρώματος των πρω­ινών ούρων του αθλητή είναι μια ανέξοδη αλλά πολύ αποτελεσματική μέθοδος ελέγχου του βαθμού ενυδάτωσής του.

Διαβάστε περισσότερα »

Η σημασία της σωστής διατροφής στον πρωταθλητισμό των ομαδικών αθλημάτων κατά την εφηβική ηλικία

Για τους περισσότερους ανθρώπους, η έννοια της διατροφής τελειώνει λίγο μετά την κατανάλωση ενός γευστικού γεύματος. Για τους αθλητές, η ίδια αυτή έννοια πρέπει να πάρει ευρύτερες και πιο ουσιαστικές διαστάσεις, και, να ξεπεράσει τα όρια της απλής κάλυψης μιας φυσιολογικής ανάγκης του οργανισμού.

Η προπόνηση σε επίπεδο πρωταθλητισμού είναι πολύ απαιτητική. Επιπλέον, η συχνότητα, η ένταση των προπονήσεων και η γενικότερη φύση του κάθε αθλήματος τοποθετούν τα ομαδικά αθλήματα μεταξύ των πιο απαιτητικών σπορ. Η προσωπική προσπάθεια του αθλητή και η σωστή καθοδήγηση του προπονητή αποκτούν αξία, όταν ο οργανισμός του αθλούμενου είναι δυνατός και έτοιμος να αντιμετωπίσει αυτήν την επιβάρυνση. Παράγοντες, όπως, η διατροφή και η υγεία κρίνονται απαραίτητοι. Η υιοθέτηση ενός καλού διαιτολογίου αυξάνει τις πιθανότητες για νίκη, βελτιώνοντας την δυνατότητα των αθλητών να φτάσουν σε ένα μέγιστο επίπεδο φυσικής απόδοσης.

Στα ομαδικά αθλήματα, οι αθλητές εκτελούν πολλά διαφορετικά είδη άσκησης, όπου η ένταση αλλάζει ανά πάσα στιγμή. Αυτή η ασυνεχής άσκηση καθιστά την εμφάνιση της κούρασης τελείως απρόβλεπτη χρονικά, αλλά και διαφορετική για τον κάθε παίκτη. Για να επιβραδύνουμε την εμφάνιση της κούρασης πρέπει να κατανοήσουμε τις πηγές ενέργειας που χρησιμοποιούνται στα ομαδικά αθλήματα. Οι κύριες πηγές ενέργειας είναι οι υδατάνθρακες και τα λίπη. Σύμφωνα με την ενέργεια που απαιτείται στα ομαδικά αθλήματα, λοιπόν, μία δίαιτα πλούσια σε υδατάνθρακες πρέπει να αποτελεί την βάση της διατροφής των αθλητών των ομάδων.

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν, είναι οι αυξημένες ανάγκες του οργανισμού των εφήβων, λόγω της σωματικής ανάπτυξης, η οποία πρέπει να συνεχιστεί απρόσκοπτα μέχρι την ενηλικίωση. Οι στόχοι των διαιτητικών χειρισμών στους νεαρούς αθλητές πρέπει να είναι η ρύθμιση του βάρους, η κάλυψη των ενεργειακών αναγκών και η κάλυψη αναγκών σε βιταμίνες και ανόργανα συστατικά. Ακόμη, ο νεαρός αθλητής κινδυνεύει από απώλεια νερού και ηλεκτρολυτών από την έντονη εφίδρωση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει μεταξύ άλλων και σε μείωση των αποθεμάτων ενέργειας και επώδυνες κράμπες.

Συμπερασματικά, οι έφηβοι αθλητές εμφανίζουν αυξημένες ενεργειακές ανάγκες αφ’ ενός λόγω των απαιτήσεων της προπόνησης και των αγώνων, και αφ’ ετέρου λόγω της συνεχιζόμενης σωματικής ανάπτυξης. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να ακολουθούν ένα διατροφικό πλάνο σύμφωνα με το οποίο:

* Θα πρέπει να προσλαμβάνουν πολλές θερμίδες σε πολλά και μικρά γεύματα.

* Τα γεύματα πρέπει να είναι ελαφρά, μικρά και συχνά, με άφθονους υδατάνθρακες.

* Συνίσταται η πρόσληψη υγρών πλούσιων σε υδατάνθρακες μαζί με τα κανονικά γεύματα.

Ενεργειακές ανάγκες

Οι ενεργειακές ανάγκες εφήβων αθλητών κυμαίνονται μεταξύ 3000 – 3500 kcal.

Οι ενεργειακές ανάγκες καλύπτονται από τους υδατάνθρακες, τα λίπη, και τις πρωτεΐνες, ενώ σημαντικό ρόλο σε διάφορες λειτουργίες του οργανισμού κατά την διάρκεια της άσκησης παίζουν οι βιταμίνες, ταιχνοστοιχεία και το νερό.

Που θα τα βρω όλα αυτά ;

Υδατάνθρακες	Ψωμί, δημητριακά, όσπρια, ζυμαρικά, φρούτα, λαχανικά, γάλα, γαλακτοκομικά
Λίπη	Ελαιόλαδο, βούτυρο, κρέας, ψάρια, αυγά, γάλα, γαλακτοκομικά, αμύγδαλα, καρύδια
Πρωτεΐνες	Αυγά ,κρέας, ψάρια, όσπρια, δημητριακά. Μικρή ποσότητα στα λαχανικά
Βιταμίνες	Κρέας, αυγά συκώτι, ψάρια, γάλα, φρέσκα λαχανικά και φρούτα, όσπρια
Ανόργανα συστατικά	Νερό, κρέας, ψάρια, αυγά, όσπρια, γάλα, δημητριακά, φρούτα, λαχανικά
Νερό	Βρίσκεται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο ποσοστό σε όλα τα τρόφιμα

Υδατάνθρακες

Η εντατική, καθημερινή προπόνηση απαιτεί μεγάλη ποσότητα ενέργειας. Αν η διατροφή σας είναι περιορισμένη σε ποσότητα και είδος, ο οργανισμός δεν καταφέρνει να αναπληρώσει τις «αποθήκες» ενέργειας, από την στιγμή που τελειώνει η προπόνηση της μιας ημέρας, μέχρι την στιγμή που αρχίζει η επόμενη.

Οι υδατάνθρακες :

* αποτελούν την κύρια πηγή ενέργειας για τον οργανισμό,

* την βασική πηγή ενέργειας για το κεντρικό νευρικό σύστημα που αφορά άμεσα τον αθλητισμό, και,

* προστατεύουν τις πρωτεΐνες από τις οποίες δομούνται οι μύες, που είναι απαραίτητοι σε κάθε αθλητική κίνηση

Εφόσον την περισσότερη ενέργεια την παίρνει ένας αθλητής από τους υδατάνθρακες, θα πρέπει αυτοί να αποτελούν την βάση της διατροφής του. Κατά την προαγωνιστική περίοδο η πρόσληψη των υδατανθράκων αποτελεί το 50 –55 % της ημερήσιας διατροφής. Αυτό το ποσοστό μπορείτε να το υπολογίσετε αν πολλαπλασιάσετε το βάρος σας με το 8 (γραμμάρια υδατανθράκων). Έτσι για έναν αθλητή 70 κιλών η πρόσληψη υδατανθράκων θα ανέρχεται στα 560 γραμμάρια / ημέρα.

Όσο πλησιάζετε προς τους αγώνες, αυτό το ποσοστό θα πρέπει να αυξάνεται για να φορτώνονται οι αποθήκες σας με ενέργεια. Την τελευταία εβδομάδα θα πρέπει να φτάσει στο 70 % (πολλαπλασιάζουμε το βάρος με το 10, δηλαδή σε αθλητή 70 κιλών θα ανέρχεται στα 700 γρ. υδατανθράκων / ημέρα). Η τήρηση αυτού του ποσοστού είναι σημαντική, γιατί με αυτόν τον τρόπο θα κρατήσετε τις «αποθήκες» σας γεμάτες.

Σημαντική κρίνεται και η πρόσληψη υδατανθράκων μετά την προπόνηση ή τον αγώνα, ώστε να αναπληρώσετε την ενέργεια που ξοδέψατε και να «φορτώσετε» τις αποθήκες σας για την επόμενη αθλητική προσπάθεια.

Λίπη

Τα λίπη λειτουργούν σαν αποθήκες ενέργειας για τον αθλητή. Η μεγαλύτερη σημασία τους για τους αθλητές είναι, ότι εξοικονομούν ενέργεια από τους υδατάνθρακες, γιατί πρόκειται για μια πιο συμπυκνωμένη πηγή ενέργειας. Δηλαδή, όσο περισσότερο βασίζεται ο αθλητής στα λίπη σαν πρωταρχική πηγή ενέργειας, τόσο περισσότερο συντηρεί και προστατεύει τους υδατάνθρακες και κατά συνέπεια διατηρεί τις ενεργειακές αποθήκες του γεμάτες. Η ικανότητα να εξασφαλίζει ο αθλητής ενέργεια από τα λίπη είναι ένδειξη αυξημένης αντοχής. Αυτό είναι κάτι που καλλιεργείται με την σωστά δομημένη προπόνηση. Για τον λόγο αυτό, διατροφή και προπόνηση πρέπει να αλληλοσυμπληρώνονται. Επειδή, όμως η αυξημένη πρόσληψη λιπών οδηγεί σε αύξηση βάρους, θα πρέπει η ημερήσια πρόσληψή τους με την διατροφή να μην ξεπερνά το 20 %, την περίοδο που η πρόσληψη των υδατανθράκων ανέρχεται στο 70 %.

Πρωτεΐνες

Η βασικότερη λειτουργία των πρωτεϊνών είναι η διατήρηση της ακεραιότητας του μυϊκού ιστού. Με την προπόνηση οι μύες των αθλητών φθείρονται και για τον λόγο αυτό η πρόσληψη των πρωτεϊνών είναι απαραίτητη, ώστε να αντικαθίστανται οι βλάβες αυτών των ιστών και να παραμένει το μυϊκό σύστημα δυνατό και έτοιμο να αντεπεξέλθει στην επόμενη αθλητική προσπάθεια. Επίσης, οι πρωτεΐνες συμμετέχουν και στην παραγωγή ενέργειας, όμως όχι τόσο άμεσα όσο οι υδατάνθρακες.

Σημαντικός παράγοντας στην πρόσληψη των πρωτεϊνών είναι και η ποιότητά της που καθορίζεται από το είδος και την ποσότητα των αμινοξέων από τα οποία αποτελείται. Οι ζωικές πρωτεΐνες είναι πιο πλήρεις από τις φυτικές, οι οποίες στερούνται κάποιων αμινοξέων.

Η πρόσληψη των πρωτεϊνών για τους αθλητές χειροσφαίρισης ανέρχεται στα 1,2 – 1,4 γρ. / κιλό σωματικού βάρους. Δηλαδή για ένα αθλητή 70 κιλών κυμαίνεται μεταξύ 84 και 98 γρ. / ημέρα.

Βιταμίνες

Οι βιταμίνες είναι οργανικές ουσίες απαραίτητες για την σωστή λειτουργία του οργανισμού. Τις συναντάμε σε ζωικά και φυτικά τρόφιμα και είναι υπεύθυνες για την όραση, την ανάπτυξη, την θωράκιση του ανοσοποιητικού συστήματος, την καλή κατάσταση του αίματος, των δοντιών, των οστών ακόμα και των κυττάρων. Κάθε βιταμίνη κρίνεται απαραίτητη για έναν αθλητή και η εξασφάλισή τους επιτυγχάνεται μόνο μέσα από ένα σωστό και ισορροπημένο διαιτολόγιο.

Ανόργανα συστατικά

Απ’ όλα τα ανόργανα συστατικά ιδιαίτερης σημασίας για την χειροσφαίριση κρίνονται ο σίδηρος και οι ηλεκτρολύτες. Ο σίδηρος είναι μέταλλο, το οποίο υπάρχει σε όλα σχεδόν τα κύτταρα του οργανισμού και κατέχει θέση «κλειδί» σε πολλές λειτουργίες. Η βασικότερη απ’ όλες είναι η μεταφορά οξυγόνου στους μύες κατά την αθλητική προσπάθεια . Η έλλειψη του μπορεί να επηρεάσει πολλές λειτουργίες του μεταβολισμού που σχετίζονται με την παραγωγή ενέργειας και να μειώσει την απόδοση. Οι ημερήσιες ανάγκες σιδήρου σε αγόρια εφηβικής ηλικίας ανέρχονται στα 12 mg. Πηγές σιδήρου είναι : συκώτι, χαβιάρι, οστρακοειδή, κακάο σε σκόνη, μύδια, ξηρά φρούτα, αυγό, ξηροί καρποί, χοιρινό, αρνί, βοδινό, μαρούλι, σπανάκι, όσπρια, δημητριακά.

Οι αθλητές κατά την διάρκεια της προπόνησης ή του αγώνα χάνουν μέσω του ιδρώτα σημαντικές ποσότητες ηλεκτρολυτών. Οι σημαντικότεροι είναι το νάτριο που επιδρά στην λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος και το κάλιο που επιδρά στο μυϊκό σύστημα. Η έλλειψη των ηλεκτρολυτών οδηγεί στην εμφάνιση της μυϊκής κράμπας. Η αναπλήρωσή τους γίνεται με την κατανάλωση των ισοτονικών ποτών, για τα οποία αναφερόμαστε στην συνέχεια.

Νερό

Το νερό είναι βασικό συστατικό για όλες τις λειτουργίες στο ανθρώπινο σώμα. Επιτρέπει την μεταφορά ουσιών για την ανάπτυξη του οργανισμού και την παραγωγή ενέργειας. Επιπλέον, αναλαμβάνει το ρόλο του θερμορυθμιστή αφού διατηρεί την θερμοκρασία του σώματος σε χαμηλό επίπεδο. Έτσι, είναι αυτονόητη η αξία του στους έφηβους αθλητές, που χρειάζονται τεράστια ποσά ενέργειας και θρεπτικών συστατικών για την ανάπτυξή τους και την προπόνηση, ιδιαίτερα κατά τους ζεστούς μήνες του καλοκαιριού.

Το νερό αποβάλλεται από το σώμα με τα ούρα και τον ιδρώτα. Όταν το νερό που αποβάλλεται είναι περισσότερο από το νερό που προσλαμβάνεται, οδηγούμαστε σε αφυδάτωση. Η κατάσταση αυτή :

* Αλλάζει τον μεταβολισμό και την παραγωγή ενέργειας,

* Οδηγεί σε συγκέντρωση γαλακτικού οξέος στους μύες (πρόκειται για μία ουσία που οδηγεί σε κόπωση),

Η καθημερινή πρόσληψη νερού για τους αθλητές πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 2 λίτρα.

Ισοτονικά ποτά

Η κατανάλωση υγρών, όπως προαναφέρθηκε πρέπει να είναι το πρώτο μέλημα των αθλητών πριν, κατά την διάρκεια και μετά την άσκηση. Η προτίμηση του ισοτονικού ποτού γίνεται γιατί :

Α) είναι πλούσιο σε ηλεκτρολύτες και ανόργανα στοιχεία

Β) είναι εμπλουτισμένο με την κατάλληλη ποσότητα και μορφή υδατανθράκων για την αναπλήρωση της ενέργειας

Η χρήση ενός ισοτονικού ποτού δεν σημαίνει την κατάργηση της κατανάλωσης νερού. Μάλιστα, η χρήση του πρέπει να είναι ρυθμισμένη στις ανάγκες του αθλητή γιατί μπορεί να επιφέρει σοβαρές Γαστρεντερικές διαταραχές.

Επιλογή του σωστού ποτού => Ένα σωστό ισοτονικό ποτό θα πρέπει :

* Να είναι εύγεστο

* Να μην περιέχει ουσίες που προκαλούν κατακράτηση υγρών

* Να μην περιέχει απαγορευμένες ουσίες

* Να μην προκαλεί Γαστρεντερικές διαταραχές

* Να μπορεί να βελτιώσει την αθλητική απόδοση

* Να απορροφάται γρήγορα

Απόδειξη ότι τα συστατικά των αθλητικών διαλυμάτων που καταναλώνονται έχουν φτάσει στους μύες αποτελεί η γαστρική κένωση. Γρήγορη γαστρική κένωση, συνεπάγεται γρήγορη χρησιμοποίηση των θρεπτικών συστατικών, καυσίμων και υγρών από τους μύες.

Η κατανάλωση των ισοτονικών ποτών δεν πρέπει να γίνεται ανεξέλεγκτα. Η ευεργετική επίδραση ενός υδατανθρακούχου ποτού εξαρτάται από τον τρόπο και τον ρυθμό χορήγησης, αλλά και από την διάρκεια της άσκησης. Συγκεκριμένα προτείνεται:

Άφθονη κατανάλωση ποτού πριν την προπόνηση ή τον αγώνα, ακόμη και αν έχει ικανοποιηθεί το αίσθημα της δίψας.

Η προτεινόμενη δοσολογία πόσης είναι 300 ml / 15 min υδατανθρακούχου διαλύματος θερμοκρασίας 5 – 15^οC (κρύα)

Προσοχή !!! η ποσότητα των προσλαμβανομένων ποτών πρέπει να είναι ανεκτή από τον οργανισμό των αθλητών και να έχει δοκιμαστεί κατά την προπόνηση, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τις ατομικές διαφορές των αθλητών στην ανοχή αυτών των ποτών.

Γενικές οδηγίες αθλητικής διατροφής

Η αθλητική απόδοση θα αυξηθεί με την αύξηση της κατανάλωσης υδατανθράκων.

Η αναπλήρωση των υδατανθράκων μετά το τέλος της άσκησης κρίνεται απαραίτητη. Πρέπει να γίνεταιάμεσα (30 λεπτά μετά την άσκηση) με τρόφιμα και υγρά όπως δημητριακά, φρούτα, λαχανικά, όσπρια, γαλακτοκομικά.

Μισή ώρα πριν την προπόνηση ή τον αγώνα επιβάλλεται η κατανάλωση 300 ml υδατανθρακούχου ποτού. Θα δώσει στο σώμα το νερό και την ποσότητα ενέργειας που χρειάζεται.

Την ημέρα του αγώνα έχετε μαζί σας ισοτονικά ποτά αθλητών και φρυγανιές κράκερς ή απλά σάντουιτς, ώστε να αποτρέψετε την πείνα σε περίπτωση που καθυστερήσει ο αγώνας. Προσοχή όμως, δεν πρέπει να επιβαρύνετε το στομάχι σας.

Προσοχή χρειάζεται και τις 2-3 ημέρες μετά το τέλος των αγώνων. Ιδανική περίπτωση είναι και πάλι η κατανάλωση υδατανθράκων σε σύνθετη μορφή (ζυμαρικά, πατάτες, φρούτα, χυμούς, σαλάτες).

Τρώτε ποικιλία τροφίμων καθημερινά και σε τέτοιες ποσότητες που μπορούν να διατηρούν το βάρος σας σε σταθερό επιθυμητό επίπεδο.

Αποφύγετε τα τηγανιτά τρόφιμα, τα σνακς, τα αναψυκτικά και τα γλυκά.

Προτιμήστε βρασμένα ή ψητά τρόφιμα, φρούτα, γάλα και χυμούς.

Διαβάστε περισσότερα »